Potem kiedy zamieszkamy w owocach - legitymizacja typu rewolucyjnego jako przyczyna niespójności komunizmu w powojennej Polsce

Abstract

Celem pracy jest ukazanie skutków oparcia systemu wyłącznie na utopijnych założeniach marksistowsko-leninowskich przez pryzmat teorii legitymizacji/legitymacji. Oś pracy stanowi wskazanie zasad, na jakich oparty został ustrój socjalistyczny. Jak wykazano, już sama analiza mechaniki systemu, a więc sposobu jego funkcjonowania, przybliża zrozumienie przyczyn niepowodzenia formacji w praktyce społecznej. Praca pozostaje pod dużym wpływem „Ontologii socjalizmu” autorstwa Jadwigi Staniszkis, choć nie stanowi jedynie jej streszczenia. Ambicją autora jest przekazanie istoty pracy Jadwigi Staniszkis za pomocą innych, znanych już pojęć, czy koncepcji intelektualnych. W rozdziale poświęconym myśli marksistowsko-leninowskiej zwrócono uwagę na szczególny magnetyzm utopijnych idei wynikający tak z ich rozmachu, jak i naukowo zracjonalizowanej treści. Oba czynniki sprawią, że marksistowska koncepcja societas perfecta ujęta została jako „przewrót antykopernikański” mający w pełni podporządkować świat rodzajowi ludzkiemu. W tej części pracy komunizm został przedstawiony jako swoista sytuacja poznawcza determinowana zastąpieniem „ideologii” przez „utopię” w rozróżnieniu dokonanym przez Karla Mannheima. Dokonano analizy konsekwencji podjęcia próby urzeczywistnienia utopijnych ideałów w praktyce społecznej. W tej części, komunizm pisywany jest jako dyktat utopijnej formy. Ukazano, w jak dużym stopniu powołany do życia system społeczno-polityczny determinowany był przez utopijne założenia. Wskazano również przyczyny, przez wzgląd na które rozwiązania początkowo służące bezpośredniemu przeniesieniu marksistowskich idei do świata natury przyjęły postać dysfunkcjonalnej patologii systemowej uniemożliwiającej jego instytucjonalizację. Zaprezentowano konsekwencje oparcia systemu niemal wyłącznie na legitymizacji rewolucyjnej służącej samo uprawomocnieniu komunistycznych decydentów przy niepełnym, karykaturalnym odzwierciedleniu idei. Wykazano, że legitymizacja typu rewolucyjnego zdefiniowała postać systemu społeczno-politycznego formacji socjalistycznej.