Stosunki państwo - Kościół w okresie PRL

Abstract

Niniejsza praca jest próbą spojrzenia na historię stosunków państwo – Kościół w okresie trwania rządów komunistycznych w Polsce. Jest także próbą odpowiedzi na powyższe pytania. Obrazuje dokonujące się na przemian łagodzenie i zaostrzanie się polityki państwa wobec Kościoła opisane w układzie chronologicznym. Praca składa się z czterech rozdziałów charakteryzujących zachowanie się władz państwowych wobec instytucji Kościoła w Polsce uzależnionych od zmian we władzach partyjnych. Pierwszy z nich opisuje sytuację Kościoła katolickiego w latach 1945-1956. Rozdział drugi dotyczy relacji państwo – Kościół w okresie rządów Gomułki czyli lat 1956-1970. To trudny czas dla Kościoła katolickiego, kiedy to po chwilowym ociepleniu wzajemnych stosunków doszło ze strony władz komunistycznych do wzmożenia polityki agresji wobec Kościoła. W rozdziale tym omówiono także działania władz mające na celu ograniczenie pozycji Kościoła, jak chociażby próbę pacyfikacji kościelnych obchodów 1000-lecia Chrztu Polski oraz podważanie autorytetu Kościoła w związku z wystosowaniem przez biskupów polskich listu do biskupów niemieckich wzywającego do pojednania polsko-niemieckiego. Rozdział trzeci opisuje lata 1970-1980, a więc tzw. epokę Gierka. To także czas ważnych zmian dla wszystkich Polaków rozpoczęty 16 października 1978 r., kiedy to głową całego Kościoła katolickiego został Karol Wojtyła. Wydarzenie to zapoczątkowało trwałą zmianę w stosunkach państwo-Kościół oraz dało podłoże do zmian ustrojowych, które nastąpiły w następnej dekadzie. Rozdział czwarty przedstawia ostatnie lata komunizmu w Polsce. Jest to okres, który spajają ze sobą dwa ważne wydarzenia i w których aktywny udział brał Kościół katolicki. Pierwszy z nich to powstanie NSZZ Solidarność, zaś drugi to obrady „okrągłego stołu”. Praca opiera się na analizie literatury uznanych autorytetów z zakresu badania najnowszej historii Polski, w tym także historii Kościoła katolickiego.