Abstract:
Zasadą ustrojową w poprzednim systemie było prawo do pracy. Nikt nie musiał o pracę specjalnie zabiegać. Była ona niemal gwarantowana. Nie stanowiła przedmiotu obrotu rynkowego. Tworzony przez przedsiębiorstwa (w większości państwowe) popyt na pracę reguły przewyższał istniejąca jej podaż. W państwie uprawiano tzw. Politykę pełnego zatrudnienia. Z założenia tej polityki wszyscy w wieku aktywności zawodowej, którzy chcieli pracować, pracę ostawali. Mankamentem pełnego zatrudnienia było jednak to, że nie szło ono w parze z zatrudnieniem racjonalnym. Gdy stworzono warunki prawno-ekonomiczne do korzystania z pracy najemnej na zasadach rynkowych zaznaczony wyżej mankament polityki pełnego zatrudnienia okazał się niezwykle kłopotliwym. Wciągnięcie pracy w orbitę stosunków towarowo-pieniężnych, wymusiło racjonalizację zatrudnienia. Zapoczątkowany w Polsce proces transformacji systemowej pociągał zmiany restrukturyzacyjne w przedsiębiorstwach. Niemal wszystkie z nich obejmowały redukcję nadmiernego zatrudnienia. Zaczęto zatrudniać w przedsiębiorstwach tyle osób ile rzeczywiście potrzeba. Decyzje w tej sprawie zaczęła określać wartość tzw. produktu krańcowego pracy. Argumenty pozaekonomiczne w zatrudnieniu przestały mieć znaczenie. W ten sposób doszło do powstania autonomicznego, podporządkowanego żywiołowo działającemu mechanizmowi regulacyjnemu, rynku pracy. Jest on rynkiem młodym, dostosowującym się do istniejących warunków gospodarowania. Celem pracy jest prezentacja różnych modeli rynku pracy z uwzględnieniem rozwiązań stosowanych w Unii Europejskiej i USA. Praca ponadto prezentuje Fundusze Unii Europejskiej stymulujące rodzaj rynku pracy wraz z analizą funkcjonującego rynku pracy oraz wykorzystania narzędzi pasywnych i aktywnych zwalczania bezrobocia na przykładzie powiatu jarosławskiego. Tak sformułowany cel pracy zdeterminował postawienie następujących hipotez badawczych: Hipoteza pierwsza zakłada że anglosaski model funkcjonowania rynku pracy jest znacznie bardziej efektywny z punktu widzenia tworzenia nowych miejsc pracy, mobilności zatrudnienia i elastyczności wobec zmian zachodzących w strukturze gospodarki. Druga hipoteza zakłada niską efektywność pasywnych jak i aktywnych instrumentów w stymulowaniu wzrostu zatrudnienia. Hipoteza ta została zweryfikowana na przykładzie praktyki funkcjonowania Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu.
