Analiza procesu zarządzania gminą ze szczególnym uwzględnieniem nadzoru właścicielskiego nad jednostkami organizacyjnymi na przykładzie gminy Tuchów

Abstract

Sprawne zarządzanie jednostkami samorządowymi, w tym gminą, która jest przedmiotem niniejszego opracowania, wymaga od ich władz szczególnego zaangażowania i czerpania z rozwiązań wypracowanych również poza strukturami samorządowymi. Przykładem na to jest stosowanie w gminach nadzoru właścicielskiego. Problematyka nadzoru właścicielskiego rozpatrywana jest najczęściej w kontekście korporacji. Wynika to w głównej mierze z utożsamiania tego pojęcia z angielskim corporate governance, czyli nadzorem korporacyjnym. W uproszczeniu można przyjąć, że nadzór właścicielski to zespół czynności realizowanych przez właściciela wobec podległego mu podmiotu. W polskim prawie pojęcie nadzoru właścicielskiego nie jest jednak zdefiniowane. Większość dostępnych opracowań koncentruje się na problemach stosowania nadzoru w przedsiębiorstwach prywatnych. Jak pokazuje praktyka, rozwiązania stosowane w sektorze prywatnym można wykorzystywać w celu realizowania nadzoru właścicielskiego w jednostkach samorządu terytorialnego, jakimi są gminy. Odnosi się to przede wszystkim do sprawowania nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi, funkcjonującymi w oparciu o ustawę o finansach publicznych, tj. zakłady i jednostki budżetowe, a także powołane w oparciu o kodeks spółek handlowych - są nimi przede wszystkim spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne. Prowadzenie nadzoru właścicielskiego przez gminę jest zasadniczo konsekwencją rozdysponowania przez nią majątku komunalnego. Ponieważ naczelnym celem gminy, jako jednostki samorządu terytorialnego, jest działanie dla dobra wspólnoty, czyni ją to odpowiedzialną za wspomniany majątek. Brak zorganizowanego w strukturach gminy, profesjonalnego aparatu nadzoru właścicielskiego nad swoimi jednostkami jest częstą przyczyną ich niegospodarności. Tymczasem efektywne wykorzystanie narzędzi prawnych i organizacyjnych zapewnia sprawne zarządzanie majątkiem gminy. Odbywa się to najczęściej na drodze powoływania w strukturach gmin specjalnych stanowisk, odpowiadających za realizację funkcji nadzorczych. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie procesu zarządzania gminą, kładąc szczególny nacisk na sprawowanie nadzoru właścicielskiego, a także dokonanie identyfikacji, analizy miejsc i oceny nadzoru realizowanego w gminie Tuchów.

The process of changing of constitutional system in Poland, which began in the 90s, created a new order in Polish institution of territorial administration. That transformation changed not only the old communist system, but also the point of view on the basic of the entity of territorial administration - the commune, from the centralized to decentralized model, which is more popular to the Western Europe countries and much more favorable for Poland itself.

Poland, as the adherent to young democracies, began from bases' rebuilding itself. The commune, as a local centre of a state authority, took over the responsibility in sure stages and audited own development. Reorganizing of a territorial administration in Poland held on the basis of experiences and a long-living tradition of European countries. The present model had been creating for several years. Surely, it is not the final shape.

The territorial administration model is still developing. The present cabinet has prepared a new project of Public Financial Management Act, which consists of lots of changes compared with the existing state. Some of new solutions like corporate government over the organization units in commune come from business ground and it seems to be useful for territorial administration either. It is not the first time when business aspects are helpful in management with commune. Another example is making a marketing campaign for a city or a district that informs potential investors or tourists that some place is waiting for them and gives them great conditions for making business, resting or sport activity. It confirms the truth how important in management process is reaching out from the experience of others.

This treatise shows problems with the cooperation between territorial organization units and a way how the local authority administers public money on the example of Tuchów. It also gives advice how to avoid some of these problems.