Analiza problemu baskijskiego na przełomie wieków

Abstract

W większości krajów zachodnioeuropejskich mamy do czynienia ze zjawiskiem silniejszych lub słabszych ruchów autonomicznych. Pomimo różnego stopnia nasilenia, miejsca występowania – posiadają one kilka wspólnych cech, z których jedną jest zależność poziomu gospodarki na terenie jednego państwa. Powszechnym zjawiskiem staje się zróżnicowanie między regionami biednymi a bogatymi, a co za tym idzie: różnica w poziomie życia, wykształcenia, liczba miejsc pracy. Przed laty dysproporcje te nie były tak widoczne, jednak z biegiem czasu stają się one na tyle poważne, że wymagają konkretnej reakcji ze strony władz. Analizując zjawisko ruchów autonomicznych, można ustalić, że dzielą się one na dwie kategorie. Istnieje bowiem ruch autonomiczny, który w drodze ulicznych demonstracji wykorzystuje hasło autonomii w celu uzyskania finansowego wsparcia. Do drugiej kategorii natomiast zaliczają się ruchy w regionach szczególnie zamożnych, jak Kraj Basków: ruchy, którym nie zależy na zmniejszeniu dysproporcji gospodarczych. Wręcz przeciwnie, Baskowie dążą nawet do pogłębiania się tych różnic, walcząc o zachowanie swych przywilejów i o pozostanie jednym z najbogatszych regionów królestwa Hiszpanii. Siła występowania ruchów autonomicznych związana jest także z brakiem samorządu lokalnego i ze zbyt dużą ingerencją centralnych władz. Dla przykładu, represje w okresie dyktatury gen. Franco – nie zlikwidowały tego problemu w najmniejszym stopniu. „Buntowniczy” region Basków nie poddał się i kontynuuje walkę do dziś. Kolejny powód to dyskryminacja językowo-kulturowa. Kraj Basków należy do regionów, w którym odrębność języka stanowiła źródło zagrożenia. Represje spotykały bowiem tych, którzy nie potrafili posługiwać się językiem urzędowym, lub znali go słabo. Zachodnioeuropejskie ruchy autonomiczne można sklasyfikować też według innych kryteriów. Kraj Basków zamieszkuje w pełni ukształtowany naród, ze swoim odrębnym językiem, historią, kulturą. Dążenie do autonomii ma zatem charakter walki narodowowyzwoleńczej, gdyż jedyne, czego brakuje Baskom to pełna samodzielność polityczna. Autonomie tworzą się także w obrębie pewnych grup etnicznych, które posiadają także swój własny język, kulturę, lecz z drugiej strony są bardzo silnie zintegrowane (powiązania gospodarcze, kilkaset lat wspólnej historii z inną grupą etniczną), lub są wymieszane z „ludnością obcą” . Istnieją i takie ruchy autonomiczne, w których kluczową rolę odgrywają czynniki ekonomiczne poszczególnych warstw społecznych (jak np. Sardynia, Sycylia, Walencja czy Baleary). Tamtejsze różnice językowe i kulturowe nie są istotne, często nawet sztucznie prowokowane, w celu wsparcia istniejących tendencji odśrodkowych. Autorka niniejszej pracy skupia swoją analizę na problemie baskijskim ujętym i interpretowanym z perspektywy historycznej.