Uprawnienia podejrzanego i oskarżonego do składania środków odwoławczych w polskiej procedurze karnej

Abstract

Postępowanie karne ma na celu przede wszystkim zwalczanie przestępczości, a jednocześnie winno chronić obywateli przed bezpodstawnym postawieniem ich w stan oskarżenia. Pierwszym stadium postępowania karnego jest postępowanie przygotowawcze. W procesie oskarżony jako strona procesowa mająca określone obowiązki a także prawa może bronić się w dowolny sposób, ale też bez krzywdzenia innych osób. Przepisy te zagwarantowane w kodeksie postępowania karnego są zgodne z przepisami prawa międzynarodowego. Wymóg szybkości i sprawności postępowania karnego nie może stanowić podstawy do dalszych ograniczeń zasady bezpośredniości, służącej ustaleniu prawdy w procesie karnym, którymi są wykrycie sprawcy przestępstwa i uchronienie od odpowiedzialności osoby niewinnej. Pomocą tą ma służyć oskarżonemu obrońca, który jest pomocnikiem procesowym, który niesie oskarżonemu fachową pomoc, udziela mu porad, dokonuje czynności wyłącznie na jego korzyść. Jest to swoiste przedstawicielstwo, czynności obrońcy zmierzają przede wszystkim do wykazania niewinności oskarżonego. Możliwość korzystania z wielu instancji odwoławczych daje pewność, że wydany wyrok jest sprawiedliwy. Szereg możliwości w kierowaniu środków odwoławczych, w zależności od wydanego orzeczenia, daje oskarżonemu gwarancję rzetelności i utwierdza go w poczuciu, że proces w jego sprawie był procesem prowadzonym zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Po wyczerpaniu środków odwoławczych w polskim prawie karnym, oskarżony może wnieść również odwołanie do Europejskim Komisji Praw Człowieka w Strasburgu. W ostatnich latach zapadło szereg korzystnych rozstrzygnięć dla osób wnoszących tego typu skargi.