Turcja: Islam i kemalizm. Podwójny dialog państwa, polityki i społeczeństwa

Abstract

Turcja, państwo położone na granicy dwóch kontynentów, łączy w sobie niezwykły świat orientalnego splendoru, tajemnicy i intrygi. Dziedzictwo wielkich cywilizacji: rzymskiej, bizantyjskiej i osmańskiej przesądziło o konsolidacji islamskiej tradycji z kulturą europejską. Turcja to niewątpliwie jednak zsekularyzowane państwo muzułmańskie, przyjmujące subordynacje islamu w życiu politycznym. W 1928 roku przepis mówiący o islamie jako religii państwowej został usunięty z konstytucji tureckiej, wiążąc system społeczno – polityczny Turcji z zasadą sekularyzmu. Zapoczątkowana w czasach oświecenia oraz rewolucji francuskiej, zasada laicyzmu rozwijała się powoli na terytorium Turcji już w XIX w., zaś w okresie I Republiki zyskała miano jednej z ważniejszych podstaw normatywnych porządku konstytucyjnego. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich, zawierający analizę osiągnięć Imperium Osmańskiego oraz Atatürka, założyciela Republiki Turcji, stanowi historyczne wprowadzenie do dalszych rozważań nad tematem niniejszej pracy. Rozdział drugi opisuje kemalizm jako ideologię kształtującą system polityczny Turcji oraz relacje między islamem a demokracją. Rozdział trzeci stanowi odpowiedź na główne pytania, rozważające dynamiczny proces transformacji islamu oraz ruchów islamskich Turcji, kształtowanie się narodowo-zsekularyzowanej kultury oraz relacji między ideologią kemalizmu a islamu.