Analiza instytucji azylu ze szczególnym uwzględnieniem ustawodawstwa Unii Europejskiej

Abstract

Początki instytucji azylu sięgają czasów starożytnych i wiąże się z udzielaniem schronienia w miejscach świętych. Prawo schronienia było w owych czasach prawem zwyczajowym. W ciągu wielu wieków, jakie upłynęły od tego czasu instytucja azylu podlegała wielu zmianom. Obecnie wiele kwestii związanych z udzielaniem azylu regulowanych jest przez prawo międzynarodowe w postaci umów, konwencji, czy porozumień regionalnych. Niniejsza praca ma na celu próbę analizy obecnych uregulowań prawnych związanych właśnie z zagadnieniem azylu. Przybliżono historyczne korzenie instytucji azylu pokazując zmiany jakie zaszły w sposobie postrzegania azylu, który w starożytnej Grecji czy antycznym Rzymie był prawem jednostki, obecnie zaś uznawany jest za prawo kraju przyjmującego. Opisano najważniejsze próby ujednolicenia postępowania państw w kwestii udzielania azylu, które miały miejsce począwszy od końca XIX wieku. Oprócz powszechnie obowiązującego azylu terytorialnego pokrótce opisano także szczególną formę przyjmowania uchodźców, a mianowicie azyl dyplomatyczny. Przedstawiono ogólnie przyjęte zasady udzielania azylu – kryteria oraz reguły pozwalające stwierdzić, że dana osoba podlega prześladowaniu. Opisano sposób definiowania przestępstwa politycznego, którego sprawca starać się może o azyl. Dokonano analizy azylu nie tylko jako prawo jednostki, ale także jako suwerenne prawo państwa przyjmującego. Omówiono zasadę non-refoulement stwierdzającej, że żaden uchodźca nie powinien być cofnięty do kraju, w którym może być prześladowany oraz przypadki, w których prawo azylu wygasa. Podjęto próbę analizy praktycznych aspektów i bieżących tendencji związanych z polityką azylową na świecie. Szczególny nacisk położono na prawo azylowe tworzone w ramach Unii Europejskiej. Opisano wpływ, jaki wspólna polityka azylowa Unii Europejskiej ma na kraje Europy Środkowej i Wschodniej – nie tylko z uwagi na ich sąsiedztwo z UE, ale także w związku z ich kandydowaniem do Wspólnoty. Zamieszczono opis szczególnej polityki azylowej, jaka jest prowadzona przez Stany Zjednoczone.