Praktyka funkcjonowania podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce w latach 1992-2002 i jego aktualna konstrukcja

Abstract

Podatek jest klasycznym przykładem daniny publicznej, której stosowanie ma wielowiekowe tradycje. Doświadczenia związane z jego zastosowaniem są zakresem badań dla wielu dziedzin nauki. Zwłaszcza zakres ten obejmują w szczególności: ekonomia, prawo, nauki polityczne oraz nauki społeczne. Jedno z czołowych miejsc wśród podatków zajmuje podatek dochodowy od osób fizycznych, który stanowi źródło dochodów państwa. Podatek ten dzięki progresywnej skali podatkowej, ulgom, zwolnieniom, obniżkom jak też i kwocie wolnej od podatku dostosowuje wysokość obciążeń do możliwości poszczególnych grup podatników i wpływa na podział dochodów. Pozwala to na niwelowanie nierówności społecznych w zakresie akceptowalnym przez społeczeństwo. Hipoteza badawcza zakłada, że obecny system opodatkowania dochodów osób fizycznych jest nadmiernie skomplikowany, a kolejne korekty w nim dokonywane nie miały charakteru kompleksowych zmian i realizowały jedynie doraźne interesy budżetowe lub partykularne interesy partii rządzących. Powodowało to i nadal (w niektórych rozwiązaniach konstrukcyjnych) powoduje, iż podatek dochodowy od osób fizycznych nie spełnia skutecznie różnorodnych funkcji nałożonych na niego przez ustawodawcę. Celem niniejszej pracy jest prezentacja ewolucji konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych w latach 1992-2002, ze szczególnym uwzględnieniem praktyki jego funkcjonowania. Dodatkowym celem jest również przedstawienie skali i kierunków proponowanych zmian w konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych, z uwzględnieniem rozwiązań stosowanych w systemach podatkowych innych krajów Unii Europejskiej.