Zapis windykacyjny w polskim prawie spadkowym

Abstract

Celem niniejszej pracy jest analiza prawna zapisu windykacyjnego. Głównym powodem wprowadzenia tej instytucji do polskiego porządku prawnego jest to, iż w prawie polskim brakowało regulacji umożliwiającej przekazanie określonych rzeczy oznaczonej przez spadkodawcę osobie w drodze działu spadku. Podstawową tezą postawioną w pracy jest to, że większość spadkodawców pozostawiających po śmierci cały dorobek swego życia więcej niż jednej osobie chce mieć pewność, że poszczególne przedmioty ze spadku otrzyma wskazana przez niego osoba. Nasuwa się pytanie, co prawo polskie mogło zatem zaproponować spadkodawcy przed nowelizacją? Dotychczas spadkodawca, decydując o wskazaniu konkretnych osób i przypisaniu im pewnych przedmiotów, nie miał pewności, że po śmierci jego wola zostanie w ten sposób zrealizowana. Ustanawiając w testamencie kilku spadkobierców, nie mógł on skutecznie przesądzić o sposobie podziału przedmiotów należących do spadku. W praktyce, by takie zobowiązanie zrealizować, koniecznie było wszczęcie postępowania sądowego i trzeba było liczyć się z długotrwałymi procedurami związanymi z podziałem spadku. Celem nowelizacji jest uproszczenie procedury przekazywania składników majątkowych z mocy testamentu i możliwość decydowania o losach przedmiotów spadkowych bez ułamkowego określania ich części. W praktyce istota zapisu windykacyjnego sprowadza się do natychmiastowej realizacji woli spadkodawcy już z chwilą otwarcia spadku, co stanowi istotny wyłom w polskim prawie spadkowym opartym na sukcesji uniwersalnej.

The aim of this thesis is a legal analysis of the enforceable legacy. The main reason for the introduction of this institution in the Polish legal order is that under the Polish law there were no regulations that allow bequeathing and devising specified estate to a person appointed by the testator by means of distribution of the testator’s estate. The basic thesis of the paper is that most testators, bequeathing all their estate after their death to more than one person, want to be certain that the person appointed by him or her will receive particular items. The question is then what the Polish law could propose to the deceased before the amendment. So far, the testator, when deciding on the appointment of specific individuals and bequeathing certain gifts to them, guaranteed, was not that after his death his will would be thereby executed. Appointing several beneficiaries in his will, he could not effectively determine the actual distribution of the assets being part of the estate. In practice, in order to meet this commitment, it was necessary to institute court proceedings which involved lengthy procedures associated with the distribution of the estate. The purpose of the amendment is to simplify the procedure of bequeathing an estate under a will and making it possible for the testator to decide on a specific distribution of their estate without determining their fractional parts. In practice, the result of the instrument of enforceable legacy is that the will of the testator shall be immediately enforceable upon its opening, which is a significant milestone in the Polish Probate Law based on the universal succession.