Świadczenia długoterminowe w zreformowanym systemie ubezpieczeń społecznych w Polsce

Abstract

Ubezpieczenie społeczne jest prawną formą zabezpieczenia społecznego, a jego celem jest pełne wyrównanie szkód doznanych przez osobę ubezpieczoną. Zasady i warunki ubezpieczeń społecznych w Polsce regulują ustawy, które mają charakter bezwzględny i powszechny, a wypłatę świadczeń z tytułu ubezpieczenia gwarantuje państwo. Najważniejszą grupę świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego stanowią świadczenia emerytalne i rentowe. Ocenia się, że w Polsce świadczenia emerytalne lub rentowe pobiera około siedmiu milionów byłych pracowników. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zasady i sposób ich finansowania odgrywają zatem najważniejszą rolę w systemie ubezpieczeń społecznych. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie i ocena świadczeń emerytalnych i rentowych oraz związanych z nimi świadczeń długoterminowych wypłaconych przez ZUS Oddział w Tarnowie w latach 1999-2004. Przedstawiono klasyfikację ubezpieczeń, ich zarys, a także zasady i podstawowe regulacje prawne ubezpieczeń społecznych. Zaprezentowano organizację systemu ubezpieczeń społecznych, metody finansowania świadczeń, przedstawiono w nim także charakterystykę Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i grupy płatników składek. Przedstawiono system obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (I filar) realizowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak również pozostałe dwa segmenty systemu emerytalnego (II i III filar). Omówiono zasady przyznawania, zakres świadczeń z tytułu ubezpieczenia oraz świadczenia wypadkowe i z tytułu niezdolności do pracy. Scharakteryzowano mechanizm obliczania wysokości świadczeń i zasady dokumentowania prawa do nich. Dokonano analizy poziomu, struktury, liczby świadczeniobiorców oraz wartości świadczeń wypłaconych przez ZUS Oddział w Tarnowie w latach 1999-2004. Analiza ta stała się podstawą do sformułowania wniosków odnoszących się do sytuacji osób pobierających długoterminowe świadczenia po wprowadzeniu reformy systemu emerytalnego w Polsce.