Polskie specjalne strefy ekonomiczne

Abstract

Tworzenie stref ekonomicznych ma długa historię. MoŜna przyjąć, że pierwszą uprzywilejowaną strefą była przemysłowa strefa wolnocłowa, powszechniej znana jako eksportowa strefa przetwórcza (Export-Processing Zone), w Shannon w Irlandii, która powstała w 1959 r. Głównym powodem powoływania specjalnych stref ekonomicznych jest chęć przyspieszenia rozwoju gospodarczego danego regionu, który zagrożony jest dużym bezrobociem lub wymaga głębokiej restrukturyzacji. Specjalne strefy ekonomiczne są jednym z elementów polityki regionalnej prowadzonej w Polsce. Podstawowym celem ich tworzenia było przyciągnięcie kapitału dla aktywizacji gospodarczej wybranych obszarów. Jest to możliwe przede wszystkim ze względu na rozwiązania instytucjonalne obejmujące ulgi i zwolnienia podatkowe, stymulujące zagospodarowanie wybranych regionów kraju, a zwłaszcza tworzenie nowych miejsc pracy na lokalnych rynkach pracy, na których występują nadwyżki siły roboczej. Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce funkcjonują już od kilku lat, co pozwala na podjęcie prób dokonania analizy realizacji założonych celów z punktu widzenia kryteriów ekonomicznych, społecznych i przestrzennych. Przedmiotem niniejszej pracy jest przedstawienie efektów funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych. Chodziło o odpowiedź na pytanie, czy strefy te są efektywnym instrumentem polityki regionalnej, istotnie wpływającym na poprawę zarówno systemu gospodarczego danego obszaru kraju, jak i sytuacji na lokalnym rynku pracy. W analizie obok aspektów o charakterze mezoekonomicznym uwzględniony został również kontekst makroekonomiczny, obejmujący wpływ specjalnych stref ekonomicznych na system finansów publicznych.