Strategia Lizbońska jako próba poprawy pozycji konkurencyjnej Unii Europejskiej w świecie - założenia i możliwości ich realizacji

Abstract

Przekonanie o słabej pozycji konkurencyjnej Europy, a także świadomość faktu, że tylko wspólne działania wszystkich europejskich państw mogą przynieść poprawę sytuacji, stało się inspiracją do podjęcia decyzji o stworzeniu wspólnego długofalowego programu wychodzącego naprzeciw tym wyzwaniom i przyjęciu go w 2000 roku na szczycie Rady Europy w Lizbonie jako tzw. Strategii Lizbońskiej. Jej głównym celem była poprawa pozycji konkurencyjnej całej Unii Europejskiej i dotrzymanie kroku najbardziej konkurencyjnej gospodarce świata – Stanom Zjednoczonym. Jedną z głównych przyczyn podjęcia w niniejszej pracy tematu Strategii Lizbońskiej były kontrowersje wokół oceny samej idei Strategii w momencie niepowodzenia jej pierwszego etapu, a także chęć skonfrontowania poprawionej II wersji z rzeczywistymi rezultatami dotychczasowych działań wdrożeniowych. Celem pracy jest zatem ocena realności założeń obu wersji Strategii oraz, w oparciu o analizę stopnia realizacji celów cząstkowych, diagnoza możliwości ich zrealizowania w zaproponowanym kształcie w ogóle, nie tylko w wyznaczonych ramach czasowych. Celem pośrednim jest dokonanie analizy wpływu Strategii Lizbońskiej na poprawę konkurencyjności Unii Europejskiej na poszczególnych etapach jej realizacji. Realizacji celów pracy podporządkowano jej układ. W rozdziale pierwszym przedstawiono pojęcie i znaczenie konkurencyjności w szerokim globalnym kontekście, a także przybliżono podstawowe założenia i cele Strategii Lizbońskiej. W rozdziale drugim dokonano krytycznej oceny realizacji celów Strategii w oparciu o materiały sporządzane w związku ze śródokresową rewizją jej założeń dokonaną przez Grupę Wysokiego Szczebla, a także pokazano wpływ Nowej Perspektywy Finansowej na możliwości dalszej realizacji Strategii. Rozdział trzeci przedstawia kondycję gospodarek krajów członkowskich oraz Unii Europejskiej jako całości w świetle kryteriów odnowionej Strategii Lizbońskiej. Odniesiono się w nim również do specyficznej sytuacji nowych krajów członkowskich, w tym Polski, jako uczestników procesu wdrażania celów Strategii. Rozdział czwarty zawiera analizę postępów realizacji Strategii Lizbońskiej na przykładzie dwóch krajów europejskich : Irlandii – jako kraju szybko rozwijającego się i czyniącego duże postępy w realizacji przyjętych założeń Strategii Lizbońskiej, a także Rumunii - gospodarki, która z racji zacofania w rozwoju, zwłaszcza w stosunku do państw „Piętnastki”, boryka się z wieloma trudnościami, aby sprostać wyzwaniom przyjętym w dniu akcesji do Unii Europejskiej. Argumenty analizowane w poszczególnych rozdziałach służą weryfikacji przyjętej w pracy hipotezy, którą można formułować następująco: Strategia Lizbońska, zarówno w pierwszej, jak i w odnowionej swej wersji nie jest w stanie w sposób rewolucyjny wpłynąć na poprawę pozycji konkurencyjnej Unii Europejskiej w świecie za pomocą kryteriów, jakie w niej zawarto, tym niemniej jednak, jej realizacja niewątpliwie pomaga odpowiedzieć temu wielkiemu ugrupowaniu na wyzwania współczesnej zglobalizowanej gospodarki. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w pracy, jest metoda porównawcza. Wykorzystano ją porównując konkurencyjność gospodarczą UE w stosunku do innych krajów rozwiniętych, głównie Stanów Zjednoczonych, a także ukazano pozycję Polski i dwóch wybranych krajów europejskich na tle Unii Europejskiej w kontekście realizacji celów Strategii Lizbońskiej.