Analiza samodzielności finansowej gminy na przykładzie gminy Mędrzechów w latach 2001 - 2006

Abstract

Jedną z najważniejszych zasad funkcjonowania gminy jest zasada samodzielności. Przejawia się ona na wszystkich płaszczyznach działania gminy, ale najwięcej dyskusji wzbudza zakres samodzielności finansowej. Samodzielność finansowa gmin oznacza przyznanie prawa do samodzielnego prowadzenia gospodarki finansowej w następujących sferach: gromadzenia dochodów, pozyskiwania przychodów zwrotnych, dokonywania wydatków, tworzenia i wykonywania budżetu. Wynika stąd, że o samodzielności finansowej gmin decydują następujące czynniki: wielkość zasobów pieniężnych przekazanych do samodzielnej dyspozycji gminy, zakres swobody w kształtowaniu dochodów, zakres swobody w wydatkowaniu środków, zakres swobody w organizacji budżetów, planowaniu budżetowym oraz wykonywaniu budżetów. Budżet jako roczny plan finansowy gminy zawiera syntetyczne ujęcie dochodów i wydatków na zadania własne i zlecone. Na podstawie budżetu gmina prowadzi w sposób jawny i samodzielny swoją gospodarkę finansową. Budżet jest najważniejszym aktem prawa lokalnego oraz zasadniczym i najistotniejszym narzędziem zarządzania gminą. Budżet gminy należy traktować jako najważniejszy instrument zarządzania finansami gminy. Jego celem jest realizacja zadań publicznych i społecznych oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju, odpowiednie sporządzenie planów pozwala na spełnienie funkcji planowania, monitoringu oraz kontroli operacji finansowych. Analiza danych zawartych w budżecie gminy stanowi podstawę racjonalizacji wykorzystania ograniczonych zasobów, co jest szczególnie ważne w przypadku działań gminy, gdzie wymagane jest dążenie do ciągłej poprawy efektywności dla coraz lepszego zaspokajania potrzeb społecznych oraz kształtowania rozwoju. Celem niniejszego opracowania jest próba sformułowania zasad oceny samodzielności finansowej gminy oraz analiza pod tym kątem gospodarki finansowej gminy, poprzez ukazanie w pierwszej kolejności dochodów i wydatków gminy, a następnie przedstawienie i analizę źródeł dochodów gminy oraz sposobów wydatkowania posiadanych środków. Analiza ta pomoże stwierdzić w jakim stopniu gmina Mędrzechów jest samodzielna finansowo. Uprawnienia organów gminy w odniesieniu do pozyskiwania dochodów oraz stanowienia o wydatkach wyznaczają bowiem rzeczywiste możliwości zaspakajania potrzeb publicznych mieszkańców gmin w warunkach gospodarki rynkowej.