Polskie Stronnictwo Ludowe jako partner koalicyjny 1993-2009

Abstract

Praca podzielona została na trzy rozdziały. Pierwszy rozdział oparty jest na teoretycznych koncepcjach dotyczących koalicji. Rozważania rozpoczęto od teorii relewancji partii według Sartoriego i Pedersena, w celu przybliżenia takich pojęć jak próg relewancji, potencjał koalicyjny partii oraz potencjał użycia szantażu politycznego. Następnie skupiono się na teorii efektywności koalicji przedstawionej przez Grzegorza Rydlewskiego, który w sposób normatywny opisuje postulowane elementy dobrej koalicji. Jak możemy się przekonać na podstawie analizy PSL pod kątem efektywności koalicji, wnioski Rydlewskiego są nacechowane negatywnie wobec tej partii i muszą zostać skonfrontowane ze zdaniem strony przeciwnej. W kolejnej części rozdziału prezentowane są typy partii, które w kolejnych rozdziałach pomogą w usytuowaniu PSL w systemie politycznym. Opisano takie typy partii jak inicjujące, dopełniające, partie małe, centrowe oraz klientelistyczne. W badaniach nad koalicjami wyróżniamy jeszcze jeden rodzaj podziału, nazywany empirycznym modelem badań nad koalicjami, który zajmuje się analizowaniem składu faktycznie funkcjonujących koalicji. W pierwszym rozdziale podjęto problem mechanizmów tworzenia koalicji oraz współpracy z Prezydentem. Rozdział został rozszerzony o część dotyczącą roli premiera i funkcji rządu. Na zakończenie wspomagając się literaturą Wiesławy Jednakiej porównano model koalicji w Polsce z modelami zachodnioeuropejskimi. Drugi rozdział opiera się głównie na przybliżeniu okresu ostatnich 20 lat, w których PSL odgrywało istotną rolę partnera koalicyjnego. Stronnictwo jest tu rozpatrywane pod kątem siły, jaką sobą reprezentuje, ale także słabości, które posiada. Cały rozdział jest oparty na analizie najnowszej historii począwszy od 1989 roku i koalicji zawieranych jeszcze, jako ZSL, poprzez nieudaną próbę stworzenia gabinetu przez Waldemara Pawlaka w roku 1992. Następnie skupiono się na przedstawieniu dwóch koalicji Polskiego Stronnictwa Ludowego z Sojuszem Lewicy Demokratycznej oraz obecnej koalicji ludowców z Platformą Obywatelską. Zakres badań został rozszerzony o podrozdział dotyczący stosunków miedzy Prezydentem a koalicjantami. W kolejnej części pracy rozwinięto motyw siły PSL. Skupiono się tu głównie na takich pojęciach jak liczebność PSL, umiarkowany charakter ugrupowania, silna pozycja Waldemara Pawlaka oraz otwarcie Stronnictwa na szerszy elektorat. Po przedstawieniu mocnych stron ludowców, zajęto się przedstawieniem ich słabości, które przyczyniły się do ukształtowania PSL takim, jakim jest obecnie. Aby należycie ocenić, jakim koalicjantem było PSL, przytoczono kilka przykładów konfliktów, w których głównymi aktorami było PSL oraz jego koalicjanci, jednocześnie przybliżając specyfikę interesów, o które ludowcy gotowi byli walczyć, a z których byli w stanie zrezygnować. W ostatnim rozdziale pracy skupiono się na przedstawieniu Stronnictwa, jako koalicjanta, systematyzując PSL w szerokim wachlarzu typów partii, oraz przyporządkowując PSL do partii dopełniających i centrowych. Jednocześnie zaznaczono jak wymagającym partnerem są ludowcy i jak duże są ich oczekiwania w stosunku do partii inicjującej. Rozwinięto tu problem indeksu siły Shapleya-Shubika, badając każdą koalicję PSL pod tym kątem. Zdając sobie sprawę z istoty zagadnienia, jakim jest utrzymywanie i rozwijanie poparcia elektoratu, scharakteryzowano pokrótce docelową grupę wyborców PSL i ewentualne kierunki jego rozwoju. Biorąc pod uwagę, iż obecny system wyborczy sprzyja zawieraniu koalicji, przedstawiono, jakie możliwości stwarza on dla ludowców i jakie istnieją szanse na zmianę tego systemu. W kolejnej części odwołano się do relewancji partii rozwijając zawartą w pierwszym rozdziale teorię Sartoriego i Pedersena o część praktyczną. Następnie poddano krytyce teorię Grzegorza Rydlewskiego odnośnie efektywności koalicji, na przykładzie Polskiego Stronnictwa Ludowego odwołując się do czterech elementów wyznaczających efektywność. W celu przyporządkowania PSL do danego typu koalicji, określono je, jako koalicje minimalnie zwycięskie. W kolejnym etapie zajęto się określeniem, jakiego typu partią jest PSL jako koalicjant. Rozdział kończy przestawienie punktu widzenia PSL na swoją partię. Postrzeganie PSL według jego członków jest wyraźnie pozytywne. Ludowcy widzą się, jako partię zwiększającą swój elektorat z silnym potencjałem rozwoju, która stała się ugrupowaniem posiadającym silny niezależny status koalicjanta.