Zależność wyników finalnych analizy morfologicznej od ścieżki przeszukiwania: Badania empiryczne uwarunkowań myślenia kreatywnego

Abstract

Analiza morfologiczna jest heurystyczną metodą kreatywnego myślenia. Stosowana jest w zadaniach wymagających odkrycia nowych kombinacji cech dla produktów oraz usług. Główna hipoteza testowana w tej pracy postuluje, że istnieje istotny wpływ ścieżek przeszukiwań, czyli kolejności otrzymywania danych do analizy, na uzyskiwane przez uczestników analizy morologicznej rezultaty końcowe. Przeprowadzone zostało doświadczenie na 43-osobowej populacji. Zadaniem uczestników było trzykrotne przeprowadzenie analizy morfologicznej ze stałymi danymi wejściowymi dla całej próby, ale z różną kolejnością dodawania danych do oceny kombinacji. Tematem analizy były wycieczki turystyczne. Cechami wyróżniającymi były: A-Klimat, B- Długość pobytu, C- Intensywność zwiedzania. Liczba wariantów cech dla wyżej podanych to odpowiednio: 6, 6 oraz 5. Wyniki badań wskazały na istnienie zależności rodzaju pomysłu finalnego od przyjęcia konkretnej ścieżki poszukiwań. Nie było podstaw do przyjęcia hipotez pobocznych, jakimi były zależność wyników finalnych od pierwszej ścieżki przeszukiwań, zróżnicowania wyników względem płci, istnienia jednej cechy dominującej w różnicowaniu wyników oraz rozbieżności preferencji w zależności od płci respondenta. Opisane zostały potencjalne interakcje zachodzące w fazach analizy morfologicznej wraz z psychologią podejmowania decyzji. Zilustrowane i zinterpretowane zostały indywidualnie wyniki finalnych pomysłów uczestników w przestrzeni trójwymiarowej. Zidentyfikowane i opisane zostały pułapki i efekty psychologiczne mogące ingerować w działanie ścieżek przeszukiwań.

Morphological analysis is a heuristic method of creative thinking. It is usually implemented in tasks that require discoveries of new models, ideas for products and services. There was made an experiment in population of 43 people. The main objective of the participants was completing the set of 3 morphological analyses. The input remained the same for all of the participants, but the order of including data into analysis was different in each trial. The topic of the analysis was the choice of vacation characteristics. The features were: A- Climate, B- The lenght of stay, C- Sightseeing activity. The number of the features variants were: 6, 6 and 5, respectively. The results of the research indicated path dependence. This was the main hypothesis, that said there exists an influence of a particular path searching order on the final choices made by the participants. There was no evidence to accept additional hypotheses, which were: final results dependence on setting the first path of searching, variety of final ideas according to sex, the presence of one dominant distinguishing feature and the diversity of preferences depending on participant’s sex.