Instytucja ulg i umorzeń jako narzędzie likwidacji zadłużeń z tytułu składek wykorzystywana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Abstract

Celem niniejszej pracy było przedstawienie problematyki związanej ze stosowanymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych metodami likwidacji zadłużeń powstałych w wyniku nieopłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i inne do których poboru uprawniony jest ZUS. Badaniem został objęty obszar działalności ZUS związany z przymusowym dochodzeniem tych należności przez organy egzekucyjne oraz obszar związany z odraczaniem, rozkładaniem na raty i umarzaniem należności składkowych. Problemem badawczym było pytanie, czy dobrowolna spłata zadłużeń jest narzędziem w istotny sposób wspomagającym proces odzyskiwania nieopłaconych należności ZUS oraz jaki wpływ na proces likwidacji zadłużeń wywiera instytucja umarzania należności składkowych. Celem badań było stwierdzenie skuteczności likwidacji zadłużeń w trybie pozaegzekucyjnym. Natomiast hipotezą kierunkową, podlegającą weryfikacji w części empirycznej pracy było założenie, że odraczanie terminu płatności nie ma wpływu na optymalizację procesu odzyskiwania należności ZUS, natomiast ich ratalna spłata i umarzanie jest skutecznym narzędziem likwidacji zadłużeń. Jako metoda badawcza została zastosowana analiza danych źródłowych pozyskanych ze sprawozdawczości przedstawiającej efekty działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W wyniku tej analizy stwierdzono, że przyjęte w pracy hipotezy są prawdziwe, gdyż należności w kwotach 61.700.000 złotych regulowane w odroczonym terminie płatności w latach 2008 - 2010 stanowią zaledwie 1,5 % należności wyegzekwowanych przez organy egzekucyjne w kwotach 4.098.000.000 złotych, ponadto z odroczeń korzystał średnio tylko 1 na 20.000 aktywnych płatników, zatem ulga ta nie ma istotnego wpływu na proces likwidacji zadłużeń. Natomiast należności spłacone w formie rat oraz należności umorzone w latach 2008 - 2010 w łącznej kwocie 1.769.000.000 złotych stanowią 43 % należności ściągniętych egzekucyjnie w kwocie 4.098.000.000 złotych, zatem są narzędziem skutecznie wspomagającym proces likwidacji zadłużeń.

The purpose of this thesis is to present the issues related to methods used by the Zakład Ubezpieczeń Społecznych (The Social Insurance Institution) to liquidate debt caused by not paying mandatory contributions to social security and other purposes of which ZUS is entitled to collect. The study covers the area of ZUS activities associated with the compulsory enforcement of dues in respect of contributions carried out by proper enforcement authorities and the area of deferred liabilities, installment settlements and remission of dues in respect of contributions. The main research problem constitutes the question, whether the voluntary payment of dues is a measure that will significantly aid the process of recovery of dues in respect of contributions and the influence of dues remission to the process of debt liquidation. The purpose of the research was the assessment of effectiveness of nonexecution contractual forms of the debt liquidation process. The directional hypothesis, which is subject to verification in the empirical part of this work, is an idea that deferred liabilities do not influence the optimization of the process of dues recovery, however installment settlements and remission of dues are effective ways of debt liquidation. As main research method a survey of statistical data from ZUS reports was used. The survey showed clearly that the hypotheses are true, as the dues in respect of contributions of 67.700.000 PLN that had been deferred in 2008-2010 make up a 1,5 % of the total amount of 4.098.000.000 PLN that were recovered by enforcement authorities by the means of execution; only one out of 20.000 of active contribution payers was using the deferred liabilities, so this is insignificant in terms of debt liquidation. Dues recovered as a result of installment settlements and those remitted in 2008-2010 make up a sum of 1.769.000.000 PLN which is 43 % of the total amount of 4.098.000.000 PLN that had been recovered by the means of execution, so the two latter methods are effective methods of debt liquidation.